İşlem hacmi; hisse, endeks, kontrat ya da borsada gerçekleşen günlük alım satımların toplam değerine verilen kavramdır. İşleme konu olan menkul bir kıymetin işlem adedi ile işlem gördüğü alış ve satışların fiyatlarının çarpılması ile hesaplanmaktadır. Menkul kıymet eğer bir hisse ise, işlem fiyatı x olarak hesaplanmaktadır. Adet sayısı x olarak alınmaktadır. Söz konusu menkul kıymet endeks ya da borsa olduğunda, bu iki değerin ( endeks- borsa) hacimlerinin toplamı şeklinde
işlem hacmi hesaplanmaktadır. Bir pay senedinde işlem hacminin artıyor olma durumu o hissede daha fazla alım satım yapıldığının göstergesidir. Bununla birlikte el değiştirdiğinin de belirtisi olmaktadır. İşlem hacminin aynı zamanda hissenin likiditesi hakkında da bilgi verdiği bilinmesi gereken bir unsurdur. Likiditeye sahip pay senetlerine rağbet genel anlamda fazla olmaktadır. Bu hisse senetlerinin sürekli olarak alıcısı ve satıcısı bulunmaktadır.
İşlem Haciminde Neler Bilinmelidir?
İşlem hacmi günlük olarak meydana gelen alım satımların, parasal olarak değerinin rakamsal olarak ifade edilmesi ile borsada bulunmaktadır. Ancak bazı durumlarda bu kavram, el değiştiren hisse senetleri adedi olarak da ifade edilebilmektedir. Genellikle fiyat grafiğinin alt taraflarında bulunan çizimsel dikey çubuklar ile göstergeleri yapılmaktadır. İşlem hacimlerinin seviyeleri, fiyat hareketlerinde olan destek, kabullenmişlik ve heyecanı ortaya koymaktadır. Hisse senedi piyasalarında fiyatlar yükseldikçe işlem hacimleri artmaktadır. Bununla birlikte fiyatlar düştükçe de azalması beklenmektedir. Menkul bir kıymetin uzun süreli ortalama hacmi, dönemsel bazda işlem gören toplam miktarın süre uzunluğuna bölünmesiyle hesaplanmaktadır. Bundan dolayı ortalama borsa
işlem hacmi, birim zaman başına yapılan işlem ile ölçülmektedir. Hesaplamalarda birim zaman çoğunlukla bir gün olarak ele alınmaktadır. Genellikle menkul kıymetin fiyatı değiştiği zaman işlem hacminin daha yüksek olduğu görülmektedir. Şirketlerin finansal durumu ya da pozitif hedefleri işlem hacmini etkileyen bir faktör olmaktadır. Bu durum olumlu artışa sebep olmaktadır.
Bilinmesi gerekir ki, ticaret hacmindeki değişimler fiyat hareketlerini daha önemli hale getirmektedir. X bir hisse senedi için daha yüksek hacim, piyasada olan yüksek likiditenin göstergesi olmaktadır. Belirli bir hisse senedinin, yüksek oranda kısmını satmak isteyen yatırımcılar eğer piyasada düşük likidite varsa, borsadaki kaymanın neden olduğu kayıpları önlemek için daha uzun sürede yavaş yavaş satmaya çalışmaktadırlar. Kısacası, işlem hacimlerinin belirli bir zaman diliminde işlem gören menkul kıymetin fiyatı olarak tanımlandığı bilinmelidir.
İşlem Hacmi Kuralları Var Mıdır?
Hisse senetleri piyasada farklı şekillerde görülebilmektedir. Ana trend yukarıda olduğu zaman fiyatlar aşağı doğru yükselme yapmaktadır. Bu da yukarı hareket için risk durumu olmaktadır. Bu durumun nedeni, azalan işlem hacimlerinin giderek artması ve ana trendlerin de artık sona ermesi anlamına gelmektedir.
İşlem hacmi ve Borsa İstanbul fiyat hareketlerini teyit etmediği durumları belirmek için öncelikle fiyat ile işlem hacimleri arasında bulunan uyuşmazlığa bakılması gereklidir. Fiyatlar yükselirken işlem hacimlerinin bu yükselişlerine eşlik etmemesi fiyat yükselişlerinin devam edemeyeceğinin göstergesi olmaktadır. Azalması da buna işaret olan bir durumdur.
Genel olarak kabul edilmiş bazı kurallar bu alanda bulunmaktadır. Özellikle fiyat hareketlerinin belli yönde başlaması ve o yönde devam etmesi için işlem hacimleri artıyorsa mutlaka şart koşulmaktadır. Burada bilinmesi gerekir ki, bu gibi genellemeler bazen yetersizlikler içerebilmektedir. Yetersizlik durumunun ilki vadeli işlem piyasasında olduğu gibi, hisse senedi piyasasında da ortaya çıkmaktadır. Genellikle bu durum limit günlerinde belli olmaktadır. İşlem hacminin dikkat edilmesi gereken bir durum olduğu unutulmamalıdır.