Rüçhan Hakkı Nedir?

Rüçhan hakkı, bir şirketin var olan hissedarlarının, şirketin yeni pay çıkarma amacı ile bedelli sermaye artırımına gidilmesi durumunda, bu pay sahiplerinin öncelikli olarak yeni pay alma hakkına sahip olması olarak tanımlanmaktadır. Esas sermayenin artırılmasına ilişkin genel kurul kararında aykırı bir hüküm yok ise, her bir pay sahibinin yeni hisselerden elde edebileceği pay, şirketin sermayesindeki oranına göre elde edilir. Rüçhan hakkı bir nevi öncelik hakkı olarak da ifade edilebilir. Hak sahibi tarafından kullanılması amaçlanmadıysa, devretmek hem uygun hem de yasaldır. Ancak genel olarak rüçhan hakkına sahip hissedarlar, şirketin mevcut ortaklık oranını düşürecekleri için bu hakkı kullanmayı tercih etmektedirler. Yönetim kurulu, yeni pay alma hakkının kullanılması ilkesinin uygulanmasına karar verir ve bunun akabinde de pay sahiplerine karar vermeleri için en az 15 gün zaman verir. Karar, en az 50.000 tirajlı olan ve ülke çapında dağıtılan bir gazetede duyurulur. Ayrıca şirketin web sitesinde de ilgili karara yer verilmektedir. Şirketin sermayesi tüm ortaklar arasında paylara bölünmüştür ve bu hisseler adına sunulan belgelere de hisse senedi adı verilmektedir. Şirketlerin ödenmiş sermaye artışına başvurma nedenleri arasında ise finansal tıkanıklığı gidermek, faaliyeti artırmak ve sermaye yaratmak bulunmaktadır. Bu durumda şirketin mali durumu artar iken mevcut hisse sayısında da artış olur.

Rüçhan Hakkı Nasıl Alınır?

Bir ortaklık neticesinde elde edilen ilk rüçhan hakkı, kâra katılma veya hisse senetlerini tasfiye etme veya oy hakkı gibi kazanç yoluyla elde edilmez. Pay sahiplerinin sermaye artırımından elde ettikleri öz sermayeyi, Piyasaları Kurumu (SPK) tarafından belirlenen süre içinde şirkete eski payları tahsis etmek suretiyle kullanmaları ancak mümkündür. Ortaklar, yeni yaratılan payları satın almak için ilk rüçhan hakkını kullanabilecekleri halde, bunun yerine bedelli sermaye artışına katılmak istememeyi tercih edebilirler. Bunun için de rüçhan hakkı kupon pazarı bulunmaktadır. Rüçhan hakkı kupon pazarında bulunan hisseler “R” kodu ile gösterilir. Ortaklar, şirketin sermaye artırımı hükümleri çerçevesinde ilk rüçhan hakkından faydalanabilirler. Önalım haklarının kullanılması Türk Ticaret Hukuku tarafından korunan yasal bir hak olarak koruma altındadır. Bu hak şirket hissedarlarına yeni paylardan imtiyazlı pay alma hakkı verir. Bu işlevi kullanabilmek için eski hissedarların hisselerini belirli bir süre içerisinde şirkete sunmaları gerekmektedir. Bunun dışında hissedarlar talep ettikleri halde haklarını devredebilir veya dilerlerse satabilirler.

Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı Nedir?

Yeni hisse alma hakkı ve hisse senedi, alım satım bonolarından bağımsız olarak borsada yer alır. Bedelli sermaye artışına yatırımcıların katılabilmesi için öncelikli teminat kullanılmalıdır. Bazı yatırımcılar sermaye artırımına katılmak isteyebilirken, diğerleri yeni hisse almak için bedel ödemek ve yeni hisse senetleri almak isteyebilir. Bu durumda kullanabilmek için hisse senetlerinden bağımsız olarak ilk rüçhan hakkı kuponlarının alınıp satılabileceği bir pazar oluşturulmuştur. Öncelikli kullanım süresi boyunca borsada "R" kodu ile gösterilen bu kuponlar borsa kuralları ve kullanım süresi dahilinde borsada işlem görebilir. Rüçhan hakkının kullanımı için minimum 15 gün, maksimum olmak üzere de 60 gün süre verilir. Bu sürelerin nedeni iste sürecin uzaması durumunda anapara büyümesi gerçekleşemeyeceği için şirketlerin zarara uğrama durumlarının olmasıdır. Ek olarak beklenti dışında gerçekleşen büyümeler de şirketlere zarar verebilir ve bu tip durumların önüne geçebilmek için de sürece zaman kısıtlaması konulmuştur. Bu süreler şirketlerin de yapacağı bilgilendirmeler ile kullanım zamanları konusunda hissedarlara iletilmekte ve de bilgi sahibi olmaları sağlanmaktadır.